Ăn hạt dẻ hoài, mà quen không bao giờ hỏi: Hạt dẻ từ đâu ra?
Chúng tôi ngớ người. Lạ thật, bao năm nhấm nháp vị bùi, ngậy của hạt dẻ rừng rang chín tới, thơm lựng, nhất là trong những chiều mùa đông ở Hà Nội…, mà chẳng bao giờ tôi hỏi xem hạt dẻ ấy ở đâu ra, cây dẻ có quả không. Hỏi mấy đứa bạn, ai cũng “ớ” ra như thế cả. Mà đâu phải chỉ có hạt dẻ.
Đọc Mùa xuân, con én của Tràng Thiên (tập tản văn Quê hương tôi, NXB Thời đại, 2012), giật mình vì xưa nay ai cũng biết con chim én (hay yến) cả (Ngày xuân con én đưa thoi) nhưng chả ai biết én ăn gì, chết ở đâu (không ai ăn thịt én mà cũng không ai thấy xác én)… Mới hay, có bao thứ quanh mình, gần mình, mà có khi chả bao giờ mình quan tâm, hiểu về nó một cách tường tận.
Chúng tôi gửi lại khách sạn một chiếc xe gầm thấp, lên đường với những chiếc xe hai cầu mạnh mẽ và sau này biết là quyết định ấy thật sáng suốt. Đường lên thác Bản Giốc có nhiều đoạn đang sửa chữa, làm mới và hôm nay, trời vần vũ mây, đe dọa cơn mưa cuối mùa có thể biến một số đoạn đường đất thành những vũng lầy nguy hiểm. Nhưng những thử thách ấy chưa đến. Giờ này chúng tôi còn đang căng mắt để phát hiện rừng dẻ hai bên đường…
Quả dẻ non trông lù xù hiền lành thế này
Mùa này dẻ còn xanh, chùm quả trên cành trông như chùm chôm chôm non, có những cái gai xanh xanh lù xù. Huy, anh chàng ít tuổi nhất trong hội, xung phong nhảy lên bứt mấy chùm quả về làm “bằng chứng” cho mọi người ở nhà về chuyện “hạt dẻ ở trong quả dẻ”.
Nhưng sự việc xảy ra quá bất ngờ. Anh chàng nhảy như choi choi với bàn tay ôm chặt, miệng không ngớt kêu la. Cái quả dẻ xinh xinh, gai xanh lù xù kia, hóa ra lại là một “con nhím” nguy hiểm. Những cái gai ngay cả khi còn xanh, trông tưởng mỏng mảnh, nhưng lại vô cùng sắc nhọn.
Không chỉ vậy, chỉ vài phút sau, tay anh chàng kia, chỗ bị gai dẻ đâm, đã sưng đỏ và ngứa dữ dội, phải lấy nước rửa mới hết. Đấy, thấy nó rồi, đụng vào nó rồi, mà vẫn chưa hiểu nó đâu, cái quả dẻ Trùng Khánh ấy!
Về sau thì chúng tôi được giải thích, khi chín, quả dẻ sẽ tách ra, hạt sẽ rơi ra ngoài, người ta thường thu hoạch hạt dẻ bằng cách đợi nó rơi hạt xuống sẽ vào rừng nhặt. Bằng không, họ dùng sào đập để kích thích quả tách vỏ, rơi hạt xuống. Không ai hái quả dẻ như kiểu anh bạn Huy của chúng tôi cả!
Rằm tháng Tám sẽ là mùa dẻ chín. Người phụ nữ bế con ở căn nhà có cây dẻ mà chúng tôi dừng lại, dặn dò: Rằm tháng Tám về nhé, sẽ có dẻ chín đấy!
Vậy là xong chuyện hạt dẻ.
Đường lên thác bản Giốc
Lạ, một trong số ít những thác nước đẹp và độc đáo nhất Việt Nam, thác tự nhiên lớn nhất Đông Nam Á và là thác nước lớn thứ tư trong số các thác nước nằm trên khu vực biên giới nổi tiếng thế giới, mà mãi tới thời gian gần đây, khi đã phải “chia nửa vầng trăng”, trên các diễn đàn du lịch mới thấy mọi người í ới gọi nhau đi thăm thác bản Giốc.
Hầu hết khi vừa mở cửa ô tô bước ra là hỏi "Đâu, chỗ nào của Việt Nam?". Chỉ có nước là vẫn tuôn chảy, trắng xóa, như đã chảy tự ngàn xưa, bất chấp sự đổi thay của thời cuộc, lòng người…
Xe vừa chồm tới đỉnh dốc thì dừng khựng lại. Kẹt đường rồi. Con đường đang là công trường dang dở, chiếc máy xúc đá quay ngang giữa dốc, khiến cả đoàn gần chục chiếc xe du lịch bị kẹt lại.
Qua cửa kính xe từ trên đỉnh dốc, chúng tôi đã nhìn thấy những cột nước tuôn trào trong cái dáng hình 3 tầng nước vừa độc đáo vừa vô cùng thân thuộc in trong cuốn sách giáo khoa Địa lý từ hồi học lớp 7. Cứ như gặp lại lại người thân dù trước đó chưa một lần gặp mặt… Không thể chờ đợi thêm nữa, mọi người hăng hái nhảy xuống đi bộ.
Dừng xe trên đỉnh dốc, phía xa đã thấy bọt thác tung trắng xoá
Thác Bản Giốc được đặt theo tên của một bản người Tày, xưa thuộc huyện Thượng Lang, nay thuộc huyện Trùng Kháng, Cao Bằng. Trong sách cũ (cuốn Thiên nhiên Việt Nam, ấn bản năm 1977), thác Bản Giốc từng được miêu tả chi tiết: “Sông Quây Sơn ở phía bắc Thượng Lang sau khi chảy qua một vùng đá vôi rộng lớn đến Bản Giốc thì đổ vào khu vực đá phiến tạo thành ba bậc thác nước chênh nhau đến 34m.
Vào mùa lũ (từ tháng 5 đến tháng 9), nước từ các hốc ngầm đá vôi ở thượng lưu tuôn đến đổ xuống các bậc tung bọt nước trắng xóa, làm đoạn thung lũng ở phía dưới thác mở ra rất rộng. Đứng trên bãi cát ven sườn thung lũng, người ta có cảm tưởng bị vây quanh bởi những bức tường nước đồ sộ nhưng chúng không hề gây cho chúng ta cảm giác sợ hãi.
Trái lại, phong cảnh cực kỳ đẹp đẽ và bình dị. Nếu ai đã từng đặt chân tới một trong những thác nước ở nổi tiếng thế giới, như thác Thiên thần Angel ở Venezuela, thác Chiến thắng Victoria ở biên giới Zambia và Zimbabwe, Niagara ở biên giới Mỹ và Canada…, hay thác Draysap hùng vĩ ở Tây Nguyên, sẽ thấy những cảm nhận về thác Bản Giốc của các tác giả cuốn sách trên hoàn toàn chính xác.
Ngay dưới chân thác, dòng sông khá hiền hòa, khách tham quan có thể đi bè tới rất gần phần thác chính (thác ba tầng-để chụp hình). Trên doi dất cách đó không xa, bà con dân tộc Tày huyện Trùng Khánh trồng lúa, mùa này đang lên xanh rười rượi. Hai chú trâu sung sướng đầm mình trên khúc sông cạn. Một bức tranh quê quá đỗi thanh bình.
Chị Hương chỉ cho chúng tôi thấy trên khúc sông gần chân thác những bè tre du lịch của Trung Quốc, được làm to cỡ hai chục mét vuông, nhìn xa thấy rực một màu đỏ (nhìn kỹ hóa ra là hàng chục chiếc áo phao xếp thành dây trên bè), qua lại nườm nượp, toàn khách du lịch. Bè của bà con mình nhỏ hơn và không có áo phao.
Theo hiệp định phân chia ranh giới giữa hai nước, đường biên nằm chính giữa con sông Quây Sơn, tuy nhiên bè chở khách du lịch hai nước được đi lại thoải mái trên sông, kể cả lấn sang nửa sông bên kia, chỉ không được lên đất của nhau.
Nhìn số bè lẫn số khách tham quan người Việt ít ỏi, chị Hương giải thích, ngay khi chưa chính thức cắm mốc phân chia đường ranh giới, phía Trung Quốc đã tích cực tuyên truyền và khai thác du lịch thác Bản Giốc (tên phía Trung Quốc đặt là thác Đức Thiên), trung bình mỗi năm đón khoảng 1 triệu lượt khách. Còn theo thống kê của Sở VH-TT&DL Cao Bằng, mỗi năm chỉ có khoảng 30.000 khách tới thăm thác Bản Giốc (báo cáo năm 2010).
Hai năm trước, người đại diện của Sở VH-TT&DL Cao Bằng cho phóng viên báo Thanh niên biết ngoài việc thu vé thắng cảnh 10.000 đồng/du khách (giao cho công ty du lịch thực hiện), hầu như chưa có nguồn thu nào đáng kể khác từ khu du lịch Bản Giốc.
Tháng 9/2012, ngoài việc giá vé tăng thêm 5.000đ/khách, khu du lịch Bản Giốc hầu như vẫn không có gì thêm. Cả khu du lịch chỉ có một quán ăn duy nhất. Vắng khách, ít bè du lịch, nhưng dãy hàng quán bán đồ lưu niệm nằm trên con đường vào thác lại khá đông đúc, trong đó có lẽ phải tới 90% bán đồ Trung Quốc! Dirk, ông Tây độc nhất trong đoàn, khá quan tâm tới các món đồ đồ lưu niệm bản địa ở đây, nhưng rõ ràng là ông thất vọng.
Đứng bên đất Việt Nam rất khó chụp được 3 tầng thác. Phải đi bè ra giữa sông. Những cái bè có mái che là của Trung Quốc. Bè mình nhỏ và đơn sơ hơn.
Khu du lịch thác Bản Giốc còn quá nhiều việc phải làm nếu nhìn vào Quy hoạch tổng thể: 2008-2010 đầu tư 500 tỷ đồng xây dựng hạ tầng, cây xanh, tôn tạo cảnh quan, xây dựng trung tâm du khách…; 2011-2015 xây dựng cơ sở vật chất, khu dân cư, công viên đá, khu vui chơi thể thao... với kinh phí 1.000 tỷ đồng; 2016-2020 hoàn thiện các công trình để đến năm 2020 sẽ đạt con số khách du lịch 1 triệu người.
Theo kế hoạch thì phần hạ tầng, trong đó có con đường tỉnh lộ 206 dài gần 90 km từ thị xã Cao Bằng lên Bản Giốc, phải hoàn thành từ năm 2010 rồi, nhưng giờ vẫn dang dở.
Mùa mưa (từ tháng 6 tới tháng 9) là mùa thác bản Giốc đẹp nhất, nhưng cũng lại là mùa khổ với cung đường này. Buổi chiều chập choạng, sau khi từ động Ngườm Ngao (một hang động nổi tiếng cách thác Bản Giốc chừng 5 km, có chiều dài hơn 2 cây số mang dấu vết hóa thạch của cả một…bãi biển) về hồ Thang Hen, một báu vật thiên nhiên khác của Cao Bằng (hồ nước ngọt tự nhiên giữa thung lũng núi, hoàn toàn không liên quan gì tới sông, vì nguồn nước hồ chảy từ trong núi), chúng tôi suýt nữa phải ở lại giữa đường vì chiếc “cá mập” Hiace chở đoàn cán bộ Ngân hàng Đầu tư phát triển đi tham quan thác Bản Giốc trở về bị kẹt trong đoạn đường lầy.
Nam thanh nữ tú trên xe nhất loạt phải xuống đường, xắn quần, túm váy hò nhau đẩy xe. Khi mấy chiếc xe gầm cao của chúng tôi đi thoát, lại một chiếc “cá mập” nữa chung số phận với “đồng nghiệp”, lần này tệ hơn, vì xe quay ngang giữa đống đất nhão như bùn.
Chắc chắn phải đợi khi việc nâng cấp tỉnh lộ 206 hoàn tất thì con đường du lịch bản Giốc mới suôn sẻ… Chia tay Bản Giốc, chúng tôi lại lên đường để đi tìm chiếc khăn thổ cẩm đặc trưng của Cao Bằng.
Theo Ladycarcar
Copy link
